Φρονιμίτης

WisdomTeeth9
Φρονιμίτης ή σωφρονιστήρας ή τρίτος γομφίος , ονομάζεται το τελευταίο δόντι προς τα πίσω της μόνιμης οδοντοφυΐας. Δύο στην επάνω και δύο στην κάτω γνάθο. Ανατέλλουν  περίπου στην ηλικία των 18 ετών και άνω , χωρίς χρονικό περιορισμό. Δεν μας εκπλήσσουν οι περιπτώσεις φρονιμιτών που εμφανίζονται στο στόμα την 5η , 6η ή και 7η δεκαετία της ζωής.

 

Τα δόντια αυτά μας δημιουργούν συχνά αρκετά προβλήματα , από ελαφρά έως αρκετά περίπλοκα. Ας δούμε λοιπόν το γιατί :

Πριν από εκατομμύρια χρόνια οι πρόγονοι των ανθρώπων είχαν μεγάλες και δυνατές σιαγόνες με σκοπό να μπορούν να κόβουν και να τεμαχίζουν τις ωμές και σκληρές τροφές της εποχής. Έτσι οι φρονιμίτες είχαν αρκετό χώρο για να ανατείλουν και να αναπτυχθούν στο στόμα.WisdomTeeth6WisdomTeeth5

Όμως κατά τη διάρκεια της πορείας του ο άνθρωπος οδηγήθηκε σε μεγαλύτερη ανάπτυξη του εγκεφαλικού κρανίου και συρρίκνωση του σπλαχνικού και των γνάθων , εξαιτίας της προσαρμογής του ,  λόγω της εξέλιξης , και των νέων διαιτητικών συνθηκών που ο ίδιος δημιούργησε.

Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα ο φρονιμίτης να είναι , τώρα και χιλιάδες χρόνια , σε διαδικασία εξαφάνισης μιας και συχνά δεν χωράει στις μικρότερες (σε σχέση με το παρελθόν) γνάθους.

Το αρχαιότερο απολίθωμα προγόνου του ανθρώπου που έχει βρεθεί , και δεν έχει τρίτους γομφίους , είναι ηλικίας 300 – 400 χιλιάδων ετών.

 Ακριβώς επειδή είναι το τελευταίο χρονικά δόντι που ανατέλλει στο στόμα συχνά λόγω της συρρίκνωσης των γνάθων , δεν βρίσκει τον κατάλληλο χώρο να ανατείλει και αυτό γίνεται αιτία για μια σειρά από προβλήματα.   

Περιστεφανίτιδα : η φλεγμονή του φρονιμίτη

Το πιο σύνηθες από τα προβλήματα του φρονιμίτη είναι η περιστεφανίτιδα. Πρόκειται για φλεγμονή των περιοδοντικών ιστών γύρω από το ανατέλλοντα δόντι.

Η ένταση και η βαρύτητα των συμπτωμάτων της περιστεφανίτιδας ποικίλει : μπορεί απλά να είναι κόκκινα τα ούλα αλλά μπορεί να δημιουργηθεί απόστημα από τη συλλογή πύου , που μπορεί να φτάσει σε μεγάλες διαστάσεις , εμπύρετο και επώδυνο ή να οδηγήσει σε δυσκολία διάνοιξης του στόματος.WisdomTeeth8

Η κύρια αιτία εμφάνισης της περιστεφανίτιδας είναι η συλλογή υπολειμμάτων τροφής και λόγω αυτής η ανάπτυξη μικροβίων και η μόλυνση γύρω και μέσα στις αναδιπλώσεις του στοματικού βλεννογόνου στην περιοχή της ανατολής του δοντιού. Προληπτικά πρέπει να βουρτσίζουμε σχολαστικά την περιοχή με μαλακή οδοντόβουρτσα και να χρησιμοποιούμε οξυγονούχο στοματικό διάλυμα ή τζελ για την αποφυγή των υποτροπών. Ανάλογα με τα συμπτώματα , αντιμετωπίζεται φαρμακευτικά.

 

WisdomTeeth3

 

Άλλη αιτία είναι όταν τα ούλα που καλύπτουν τον φρονιμίτη τραυματίζονται κατά τη μάσηση από τα δόντια της αντίστοιχης πλευράς.

 

 

 

WisdomTeeth1

 

 

Και στις δύο άνω περιπτώσεις θα βοηθήσουμε αποτελεσματικά αφαιρώντας χειρουργικά αυτή την ουλική καλύπτρα , κάνοντας με αυτό τον τρόπο δυσκολότερη την κατακράτηση τροφών στην περιοχή και πιο εύκολο τον καθαρισμό. Επίσης θα σταματήσει ο τραυματισμός της περιοχής κατά τη μάσηση. 

 

 

 

Το σημαντικό με την περιστεφανίτιδα είναι το πόσο συχνά υποτροπιάζει. Εάν ένας ανατέλλων (με σωστή όμως κατεύθυνση ανατολής)  φρονιμίτης προκαλέσει ελαφρά περιστεφανίτιδα και μετά συνεχίσει την ανατολή του στη μόνιμη θέση του έχει καλώς. Αν όμως υποτροπιάζει και ενοχλεί κάθε 1-2 μήνες τότε θα πρέπει να σκεφτούμε την εξαγωγή του

 

 

Πρέπει να εξάγωνται οι φρονιμίτες?

Όλα εξαρτώνται κατά πολύ από τη φορά ανατολής του δοντιού. Αν είναι η φυσιολογική και υπάρχει χώρος τότε αργά η γρήγορα το δόντι θα πάει στη θέση του.

WISDOM10

 

Όμως μπορεί η φορά ανατολής να είναι τέτοια που δεν θα επιτρέψει ποτέ στο φρονιμίτη να ανατείλει  πχ το δόντι να βγαίνει πλάγια ή οριζόντια και να συγκρούεται με το μπροστινό του , ή μπορεί να μην υπάρχει επαρκής χώρος στη γνάθο για να ανατείλει.

Σε αυτές τις περιπτώσεις ο φρονιμίτης εγκλωβίζεται και ακινητοποιείται στη θέση του.

 

 

 

Σε ένα φρονιμίτη , είτε είναι ακινητοποιημένος είτε σε διαδικασία ανατολής , μπορεί να είναι ορατό μόνο ένα τμήμα του.  Αλλιώς μπορεί ολόκληρος να είναι καλυμμένος και να μη φαίνεται καθόλου στο στόμα.

Στην πρώτη περίπτωση αναφερόμαστε σε δόντι ημιέγκλειστο  ενώ στη δεύτερη σε έγκλειστο. Οι έγκλειστοι φρονιμίτες μπορεί να καλύπτονται μόνο από ούλο και όχι από οστό ή να είναι τελείως καλυμμένοι εκτός από ούλο και από το οστό της γνάθου.

Και στις δύο περιπτώσεις επιβάλλεται ο ακτινογραφικός έλεγχος τους : εάν είναι ασυμπτωματικοί ,  ανάλογα και τα ακτινογραφικά ευρήματα θα αξιολογηθεί το επείγον της εξαγωγής τους.

Εάν όμως υπάρχουν συμπτώματα τότε αυτό αποτελεί απόλυτη ένδειξη της ταχείας εξαγωγής τους , είτε με τον κλασσικό είτε με χειρουργικό τρόπο.

 

WisdomTeeth4

 

Δεν είναι λίγες οι φορές που οι φρονιμίτες που έχουν παραμείνει στη θέση τους όντας έγκλειστοι ή ημιέγκλειστοι , χωρίς έλεγχο , έχουν καταστρέψει τα μπροστινά τους δόντια , τους δεύτερους γομφίους. 

 

 

 

WisdomTeeth11

 

 

Επίσης μπορούν να δημιουργήσουν κύστεις , μικρών ή μεγάλων διαστάσεων , χωρίς συμπτώματα , τουλάχιστον στα αρχικά στάδια δημιουργίας τους. Όταν δώσουν τα πρώτα συμπτώματα συνήθως είναι αρκετά μεγάλες και θα απαιτηθεί ειδική αντιμετώπιση για την εξάλειψη τους.

 

 

 

Άλλη μια ένδειξη για εξαγωγή των δοντιών αυτών , ακόμα και στην περίπτωση που υπάρχει οριακά χώρος για να ανατείλουν , είναι το ότι σπρώχνουν τα  μπροστινά τους δόντια κατά τη διαδικασία αυτή. Δεν είναι σπάνιο όταν τελειώνει μια ορθοδοντική θεραπεία να ζητείται η έγκαιρη εξαγωγή των φρονιμιτών για να μην υποτροπιάσει η θέση των δοντιών και προκύψει συνωστισμός ή ορθοδοντικό πρόβλημα ξανά.

 

Αναφέρεται συσχέτιση πονοκεφάλων και ύπαρξης εγκλείστων και ημιεγκλείστων φρονιμιτών.  Αν και δεν υπάρχουν απόλυτα επιστημονικά αποδεδειγμένα ευρήματα σχετικά με αυτό , εν τούτοις έχει αναφερθεί αρκετές φορές εξάλειψη των  πονοκεφάλων μετά από την εξαγωγή των φρονιμιτών. Ακόμα και αν αυτό οφείλεται σε placebo , κρίνοντας από το αποτέλεσμα , δεν μπορούμε να αρνηθούμε τα οφέλη της εξαγωγής , και στις περιπτώσεις αυτές.

 

 

Αν βγούν οι φρονιμίτες ελαττώνεται η απόδοση της μάσησης? 

Το  θετικό με τους φρονιμίτες και τις εξαγωγές τους είναι ότι στη πλειονότητα των περιπτώσεων, τα δόντια αυτά βρίσκονται σε θέση εκτός του οδοντικού τόξου. Δηλαδή δεν συμμετέχουν στην διαδικασία της σύγκλεισης και επειδή βρίσκονται στο βάθος του στόματος , τυχόν έλλειψη τους δεν θα μεταβάλλει ούτε την αποτελεσματικότητα της μασήσεως ούτε και δημιουργείται αίσθηση έλλειψης δοντιού.

Άλλωστε αρκετά άτομα δεν έχουν ούτε θα βγάλουν ποτέ φρονιμίτες. Υπολογίζεται το 10-25 % των ευρωπαίων πολιτών έχει γενετική έλλειψη τουλάχιστον ενός φρονιμίτη.

 

Όταν όμως έχουν σωστό σχήμα και θέση στις γνάθους δεν υπάρχει καμία ένδειξη εξαγωγής τους. Τους φροντίζουμε σαν όλα τα υπόλοιπα δόντια μας. Άλλωστε όπως λέει και το όνομα τους ,  σύμφωνα και με τη λαϊκή ρήση , μαζί με την ανατολή τους στο στόμα , ‘φρονιμεύουμε’. Αξίζουν όλη την προσοχή μας.

 

Εάν έχετε οποιαδήποτε ερώτηση ή απορία ,

μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μου.

Ευχαριστώ

Ε. Λ. Καστρίτης